عطر دل‏انگیز ایمان در دل‏ها به مشام می‏رسد. گلبوته‏های صبر و مبارزه با نفس در جان‏ها شکفته می‏شود. روز عید فطر همه چیز رنگ و بوی خدایی دارد. هر چه اعمال نیک، تقوا و پرهیزکاری انسان بیشتر باشد، در روز عید به خدا نزدیک‏تر و عطر و بوی عید برای او دلپذیرتر است. عید فطر زمان شکفتن گل‏های ایمان در دل و جان انسان است. تحفه خداوند به مؤمنانی است که با سلاخ روزه به غبارروبی خانه دل پرداخته‏اند. آنان که پلیدی را از جان خود بیرون رانده‏اند و به جای آن اخلاص و ایمان را جایگزین کرده‏اند. آری عید سعید فطر روز تولد دوباره انسان است.

2- رحمت خدا در روز عید

خداوند برخی از روزها را نسبت به روزهای دیگر پربرکت و نورانی ساخته است. زندگی انسان آمیخته از خوشی‏ها و سختی‏ها و موفقیت‏ها و ناکامی‏ها است. در کنار دیگر روزها اعیاد الهی مانند ستاره‏های زیبا می‏درخشند.

خداوند در رو زعید، درِ رحمت خویش را به روی تمامی بندگان می‏گشاید از این رو انسان‏های گنهکار فرصت این را دارند تا بخشش و رحمت الهی بهره‏مند شوند. گویی روح انسان دوباره جوان می‏گردد و رایحه خوشبوی الهی در کالبدش دمیده می‏شود.

3- ضیافت خدا

انسان مؤمن در طول ماه پربرکت رمضان فرمان خداوند را اطاعت می‏کند، آنچه خداوند واجب کرده است مو به مو انجام می‏دهد، رنج گرسنگی و تشنگی و تربیت نفس و عبادت حق را تحمل می‏کند و لذت ترک گناه را درک می‏کند. هر کس که در این ماه در رسیدن به حق و کسب رضای معبودگری سبقت را برده باشد، سهم بیشتری از برکات خوان گسترده عید سعید فطر خواهد داشت.

4- نماز عید فطر

در روز عید سعید فطر، انسان با خواندن نماز پرشکوه عید، چه معبود و ولی نعمت واقعی خویش نزدیک‏تر می‏شود. بندگان مؤمن و پرهیزکار خداوند با برآمدنِ اولین اشعه‏های زیبای خورشید، مهیّای برگزاری نماز پرشکوه عید می‏شوند. شکوه و عظمت نماز عید دل‏های مؤمنان را جلا می‏بخشد و دشمنان اسلام را خوار و ذلیل می‏سازد.

5- کمک به نیازمندان در روز عیدفطر

در روز عید فطر مسلمانان با پرداخت زکاة فطره قبل از برگزاری نماز، علاوه بر انجام وظیفه شرعی خویش باعث ریشه‏کنی فقر و رضایت خاطر برادران دینی و مسلمان خود می‏شوند. مسلمان زکات مال خویش را برای رضای حق و نزدیکی به خدا، قبولی روزه‏های ماه رمضان و بیمه کردن سلامت خود و خانواده تا آخر سال می‏پردازد.

6- گفتار حضرت علی(ع) در روز عید فطر

خداوندان به ما رحم کن و با غفران و آمرزشت ما را ببخش که تو والا و بزرگ مرتبه‏ای. امروز روزی است که خداوند آن را برای شما مسلمانان عید قرار داده و شما را شایسته و سزاوار این عید ساخته است. پس همواره به یاد خدا باشید تا خدا نیز به یاد شما باشد.

او را بخوانید تا اجابت کند، در این روز سعید زکوة فطره خویش را بپردازید که به راستی این سنت پیامبر شماست و از سوی پروردگار بر شما واجب شده است.

7- شبهات روز عید فطر با مقامات اخروی در کلام حضرت علی(ع)

حضرت امیرمؤمنان(ع) در روز فطر خطبه‏ای ایراد کردند و فرمودند: ای مردم! همانا این روز، روزی است که در آن نیکوکاران پاداش می‏یابند و هرزه‏کاران زیان می‏بینند. این روز شباهت بسیاری به روز رستاخیز دارد؛ پس وقتی از خانه‏هایتان به سوی مصلا می‏روید، روزی را یاد کنید که به سوی پروردگارتان بیرون می‏آیید، هنگامی که به نماز می‏ایستید، به یاد روزی باشید که در پیشگاه پروردگارتان می‏ایستید و وقتِ بازگشتن به خانه‏هایتان به یاد روزی باشید که به خانه‏های خود در بهشت باز می‏گردید.

8- عید فطر، روز بخشش گناهان

عید فطر روزی است که روزه‏ داران پاداش یک ماه عبادت و کوشش خود را دریافت می‏کنند و عیدی می‏گیرند. پاداش روزه ‏داران بخشش گناهان و خشنودی حضرت رحمان است. پس باید به هوش باشیم که پس از پایان این ماه مبارک در کارنامه اعمال خود جز نیکی نیاریم و در زمین مصفّای دل جز بذر خوبی نکاریم. حضرت امیر(ع) می‏فرمایند: «کمترین پاداش روزه‏داران آن است که در آخرین روز ماه مبارک رمضان فرشته‏ای آنان را ندا می‏دهد و می‏گوید: مژده باد بر شما ای بندگان خدا، که خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشید که از این پس چه می‏کنید»

9- معنا و مفهوم عید در فرهنگ اسلامی

مفهوم عید در نظر بسیاری از مردم فقط به معنای شادی و لهو و لعب است. اینان در روزهای عید جایی برای یاد خدا و امور معنوی باقی نمی‏گذارند. اما عید در فرهنگ اسلامی مفهوم بلند و والایی دارد. در فرهنگ غنی اسلامی روزهای عید علاوه بر شادی و شادمانی آمیخته با امور معنوی و یاد خداست و در حقیقت اعیاد برخواسته از آیین‏های دینی و مذهبی است. امام علی(ع) درباره عید فطر فرمودند: «این عید برای کسی عید است که خداوند نماز و روزه‏اش را پذیرفته باشد». حضرت در ادامه، رابطه زیبایی میان گناه نکردن و روزه‏های عید بیان کردند و فرمودند: «هر روزی که در آن نافرمانی خدا نکنیم، آن روز عید است»

10- گفتاری از امام حسن(ع) درباره عید سعید فطر

امام حسن(ع) در روز عید فطر بر گروهی گذشت که سرگرم بازی و خنده بودند. بالایِ سرشان ایستاد و فرمود: خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه خلق خود قرار داد تا با طاعت و اطاعت از او و جلب خشنودیش از همدیگر پیشی گیرند؛ گروهی پیشی گرفتند و کامیابی یافتند و گروهی وا ما ندند و ناکام شدند. در چنین روزی که نیکوکاران پاداش می‏گیرند و هرزه‏کاران زیان می‏بینند، بسیار مایه تعجب است که کسی به خنده و بازی و بی‏خبری مشغول باشد. به خدا سوگند اگر پرده کنار رود، خواهند دانست که نیکوکار به نیکوکاری خود مشغول است و بدکار به بدکاری خود. سپس حضرت به راه خود ادامه داد و رفت.

11- گفتار رسول خدا(ص) درباره عیدهای فطر و قربان

شاید هیچ جامعه و گروهی نباشد که ایام خاصی به عنوان عید نداشته باشند، اما معنی عید در میان اقوام و فرهنگ‏ها یکسان نیست. در برخی از جوامع روزهای عید، صرفا روزهای شادی و تفریح است؛ از سوی دیگر، در برخی از فرهنگ‏ها اعیاد به نوعی با دین و معنویت ارتباط دارند، یا اصلاً خواستگاه مذهبی و آیینی دارند. در فرهنگ اسلامی اعیاد، یوم اللّه هستند و ارتباط تنگاتنگی با دین و مذهب دارند. پیامبر خدا(ص) می‏فرمایند: زمانی که وارد مدینه شدم، اهالی آن شهر از زمان جاهلیت دو روز داشتند که طی آن دو روز به بازی و تفریح می‏پرداختند. خداوند به جای آن دو روز، دو روز بهتر به شما داد: روز فطر و روز قربان.

12- زینت عید

برای هرچیزی زینتی است؛ چنانکه حضرت امیر فرموده‏اند: زینت حکمت، پارسایی، زینت دانش، بردباری، زینت پرستش، حضور قلب و خشوع و زینت پادشاهی و حکومت، عدالت و دادگری است. در روزهای عید هم اعمال و آیین‏هایی هست که موجب زینت یافتن و آراسته شدن آن روزهاست؛ از جمله پیامبر اکرم(ص) می‏فرمایند: عیدهای خود را با گفتن اللّه اکبر آذین بندید. و نیز می‏فرمایند: عیدهای فطر و قربان را با جملات لااله‏الااللّه و اللّه اکبر و الحمدللّه و سبحان اللّه آذین بخشید.

13- اعمال روز عیدفطر

عید سعید فطر از بزرگ‏ترین و مهم‏ترین اعیاد اسلامی است. از جمله اعمالی که برای این روز ذکر کرده ‏اند، غسل کردن، جامه نو پوشیدن و عطر زدن و زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) است. همچنین خواندن نماز عید که فضیلت بسیار دارد و اینکه روزه‏دار پیش از نماز عید افطار کند. پرداخت زکات فطره ـ و حتی جدا کردن آن از قبل ـ هم از اعمال این روز گرامی است. پرداخت زکات فطره به مستمندان، در صورت تحقق شروط آن، از واجبات موکّد است؛ زیرا علاوه بر منافع اجتماعی و اقتصادی که دارد، سبب قبولی روزه و بیمه‏ شدن جسم و جان در برابر پیش‏آمدهای ناگواری می‏شود که ممکن است تا سال آینده برای فرد ونزدیکانش پیش آید.

14- خطبه حضرت امیر(ع) در روز عید فطر

حضرت امیر(ع) پس از نماز عید سعید فطر خطبه می‏خواندند و در آن، پس از حمد و ستایش خدای متعال و بیان نعمت‏های او و نیز درود و سلام بر رسول خدا و خاندانش و سفارش به تقوای الهی می‏فرمودند: خداوند ما و شما را در زمره کسانی قرار دهد که بدو امیدوار و از او هراس ناکند. بدانید این روز که خداوند آن را برای شما عید قرار داده و شما را سزاوار بهره‏مندی از آن دانسته، برای آن است که نام او را بر زبان آرید تا خدا هم شما را یاد کند. او را به نیایش یاد کنید تا شما را پاسخ گوید. زکات فطرة خود را بپردازید که سنت پیامبر و تکلیفی از سوی خداست. هر کس باید به نام خود و خانواده‏اش، مرد و زن و کوچک و بزرگ، یک صاع گندم یا خرما یا جو بپردازد. ...خداوند همه ما را از گناه باز دارد و آخرتمان را از دنیایمان نیکوتر گرداند.

15- عید فطر، عید فطرت

رمضان به پایان رسید و اینک روزی است که باید نتیجه یک ماه روزه و عبادت را جشن گرفت و چه نتیجه‏ای زیباتر از این که غنچه‏های فطرت انسان در سپیده عید فطر، شکوفا شود و جان انسان در فضای معطرش به پرواز درآید. عید فطر، عید فطرت است. روزی است که انسان به فطرت پاک خود باز می‏گردد و به شکرانه این بازگشت، به ستایش باری تعالی به جشن و سرور می‏پردازد.

16- جشن قرب به خدا

عید فطر، روز جشن است، جشن نزدیکی و قرب به بارگاه الهی، جشنی که به مناسبت پایان یک ماه عبادت مخلصانه برگزار می‏شود. به راستی که عید فطر، روز بازگشت به فطرت، بازگشت به خدا، اتصال به آسمان و مروج به عرش اعلی است. عید فطر نمادی از پرواز انسان به ملکوت معنویت است.

17- نماز عید، سرچشمه نور

نماز پرشکوه و دشمن‏شکن عید فطر، سرچشمه‏ای از انوار پربرکت الهی است. انسان، جان و روح خود را در زلال آن می‏شوید و به فطرت پاک خود باز می‏گردد. صفوف به هم پیوسته در نماز عید، نشانی از وحدت امت اسلامی است که مؤمنان در آن دوشادوش یکدیگر به ستایش حق‏تعالی می‏ایستند و نعمت‏های بیکرانش را سپاس می‏گویند.

18- خطبه‏های معنوی

خطبه‏های نماز عید فطر، عالی‏ترین و بهترین درس‏های معنوی را به نمازگزاران می‏آموزد. خطبه‏های نماز عید دعوت مردم به وحدت و یکرنگی است. فراخوانی است برای درک و نشر فضایل اسلامی. کلاس درسی است که مسلمانان با جان و دل در آن شرکت می‏جویند و از تعالیم آسمانی‏اش بهره می‏گیرند.

19- روز بازگشت به خدا

امام سجاد(ع)، روز عید فطر را روز بازگشت به خداوند می‏دانند و می‏فرمایند: «خداوندا، در روز عید فطر که آن را برای اهل ایمان، روز عید و شادی قرار دادی و برای اهل دین خود، روز اجتماعی و همیاری مقرر فرمودی، ما به سویت باز می‏گردیم و از گناهانمان آمرزش می‏طلبیم».

20- زکات فطره، هدیه‏ ای به محرومان

امام صادق(ع) می‏فرمایند: «کسی که روزه می‏گیرد ولی زکات فطره نمی‏پردازد، روزه او پذیرفته نمی‏شود.» از این جمله گهربار امام صادق(ع)، به اهمیت زکات فطره پی می‏بریم.

زکات فطره، هدیه‏ای است که انسان مؤمن به شکرانه یک ماه عبادت حق‏تعالی و بهره بردن از نعمت‏های آسمانی، به محرومان و نیازمندان پرداخت می‏کند و با این کار از خدای بزرگ می‏خواهد که جان و مال او را از گزند هرگونه آفت و بیماری، به دور دارد و دیگران را هم امکان بهره بردن از نعمت‏ها روزی کند.

21- روز اعطای جوایز و پاداش

روز عید فطر، روزی است که از سوی خداوند متعال، میان مؤمنان جوایزی تقسیم می‏کنند. مؤمنانی که در ماه مبارک رمضان، برای رضای خداوند روزه گرفته‏اند، در این روز منتظر دریافت پاداش‏اند. حضرت علی(ع) در یک روز عید فطر و در خطبه نماز، فرمودند: «روز عید فطر، روزی است که نیکوکاران پاداش می‏گیرند و گناهکاران زیان می‏بینند.» به راستی چه پاداشی برای مؤمنان بهتر از این که گناهان‏شان بخشوده شود و غرق رحمت خداوند شوند.

22- عید فطر از دیدگاه امام حسین(ع)

روزی امام حسین(ع) عده‏ای را دیدند که در روز عید فطر، سرگرم بازی‏های بیهوده و خنده‏های بلند سر می‏دادند. حضرت لحظه‏ای در کنارشان ایستادند و سپس فرمودند: خداوند ماه رمضان را صحنه مسابقه بندگان‏اش قرار داد. روزی که بندگان باید با فرمان بردن از او و جلب خشنودی‏اش از یکدیگر پیشی بگیرند. در این روز عده‏ای سبقت گرفته، پیروز می‏شوند و عده‏ای نیز شکست می‏خورند. تعجب می‏کنم از کسانی که در این روز، که نیکوکاران پاداش و باطل پیشگان زیان می‏بینند، به بازی و خنده می‏پردازند.

23- حیات طَیّبه

عید فطر فرصتی است برای آنکه انسان بتواند برای خود زندگی پاک و سالمی به وجود آورد. مقام معظم رهبری در این‏باره می‏فرمایند: «ماه رمضان و عید فطر هنگامی مبارک خواهد بود که مسلمانان بتوانند از این فرصت برای خودسازی و به وجود آوردن حیات طَیّبه در نفس خویش استفاده کنند و اصلاً از دیدگاه اسلام، همه فرایض، احکام، تکالیف، واجبات، مستحبات و احکام اجتماعی و فردی، مقدمه‏ای برایِ تسلط بر نفس و زنده شدن روح انسانی در آحاد بشر است..

24- شب عید فطر، مانند شب قدر

شب عید فطر، شب نزول رحمت الهی است. شبی است که گناهان انسان آمرزیده می‏شود. در روایات آمده است که فضیلت این شب از شب قدر کمتر نیست. شب عید فطر، شبی است که خداوند عطایا و پاداش‏های خود را به مؤمنان روزه‏دار می‏دهد. غسل کردن، زیارت امام حسین(ع)، خواندن دعاها و به‏جا آوردن نمازهای مستحب از جمله اعمال این شب عزیز است.